آیه 13 سوره یونس

وَ لَقَدْ أَهْلَكْنَا الْقُرُونَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ وَ ما كانُوا لِيُؤْمِنُوا كَذلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ «13»

بعد از آن اخبار از عقوبات امم ماضيه مى‌فرمايد براى احتراز از ارتكاب مثل آن اعمال:

وَ لَقَدْ أَهْلَكْنَا الْقُرُونَ مِنْ قَبْلِكُمْ‌: و هر آينه بتحقيق هلاك كرديم اهل قرنهاى پيش از شما را، يعنى اهل مكه. لَمَّا ظَلَمُوا: وقتى كه ستم كردند به تكذيب پيغمبران، و عصيان ورزيدند در اطاعت رحمن. وَ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ‌: و حال آنكه آمده بودند بديشان پيغمبرانشان به حجتهاى روشن و معجزه‌هاى ظاهر كه دالند بر صدق نبوت ايشان. وَ ما كانُوا لِيُؤْمِنُوا: و نبودند ايشان كه ايمان آرند اگر هلاك نشدندى و زنده ماندى به جهت فرط عناد و لجاج و انكار ايشان. حاصل آنكه: معلوم و محقق بود كه اگر اين جماعت كفره مانند قوم نوح و عاد و ثمود و لوط و غيره اگر باقى بمانند، ايمان نياورند به انبياء و كتب منزله، و اتمام حجت هم بر آنها شد، سپس عذاب الهى وارد بر ايشان گرديد. ابو على جبائى به اين آيه استدلال نموده بر آنكه ابقاى كافر واجب است اگر معلوم باشد از حالش كه ايمان مى‌آورد. «1» كَذلِكَ‌: همچنين كه ايشان را جزا داديم، با هلاك ايشان به جهت تكذيب انبياء، و مهلت نداديم به سبب عدم فايده، بلكه باعث اضرار ايشان. نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ‌: جزا خواهيم داد گروه مشركان اهل مكه را كه تكذيب پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله مى‌كنند.

«1» مجمع ج 3 ص 96.

ج5، ص 275

نكته- وضع مظهر در موضع مضمر كه «نجزيكم» باشد، به جهت دلالت بر كمال جرم ايشان است.

تنذير- آيه شريفه تحذيرى است مر امّت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله را از مخالفت الهى كه تأمل نمايند در واقعات امم سابقه و هلاك آنها به عذاب، مانند قوم نوح عليه السّلام به غرق، و قوم ثمود به صيحه، و قوم عاد به باد صرصر، و قوم لوط عليه السّلام به خسف، و قوم موسى عليه السلام و عيسى عليه السّلام به مسخ، و عبرت يابند از آنها و محترز شوند از مخالفت و ارتكاب مناهى.

حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در ذيل خطبه‌اى فرمايد: «1» و انّ لكم فى القرون السّالفة لعبرة اين العمالقة و ابناء العمالقة اين الفراعنة و ابناء الفراعنة اين اصحاب مدائن الرّسّ الّذين قتلوا النّبيّين و أطفأوا سنن المرسلين و احيوا سنن الجبّارين اين الّذين ساروا بالجيوش و هزموا الالوف و عسكروا العساكر و مدّنوا المدائن.

يعنى: بدرستى كه براى شما در اهل قرنهاى گذشته هر آينه عبرتى است از حال ايشان و گذاشتن اين جهان، كجايند عمالقه و پادشاهان عمالقه كه پادشاهان حجاز و يمن بودند از اولاد عمليق بن لاود بن ارم بن سام بن نوح عليه السّلام، كجايند فراعنه و پسران فراعنه كه ملوك مصر بودند به استقلال، و چگونه در دريا غرق شدند با لشكر و از آب به آتش گرفتار، كجايند اصحاب مدائن رس كه اصحاب شعيب پيغمبر بودند، آنانكه كشتند پيغمبران را و فرونشاندند چراغهاى طرق رسولان را و زنده كردند طريقهاى متكبران را، كجايند آنانكه سير كردند با لشكرها و هزيمت ساختند هزاران هزارها و گرد آوردند لشكرها را و بنا نمودند شهرها.

وَ لَقَدْ أَهْلَكْنَا الْقُرُونَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ وَ ما كانُوا لِيُؤْمِنُوا كَذلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ «13» ثُمَّ جَعَلْناكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ مِنْ بَعْدِهِمْ لِنَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ «14»

ترجمه‌

و بتحقيق هلاك كرديم اهل عصرهاى پيش از شما را چون ستم كردند و آمدند ايشانرا پيغمبرانشان با معجزات و نبودند كه ايمان آورند اينچنين جزا دهيم گروه گناهكاران را

پس قرار داديم شما را جانشينان در زمين بعد از ايشان تا به بينيم چگونه رفتار ميكنيد.

تفسير

احوال امم سابقه و اهل اعصار گذشته از قبيل قوم عاد و ثمود و فرعون بايد موجب عبرت شود كه چون آنها ظلم بخود و غير نمودند چگونه بعذاب دنيوى و اخروى گرفتار شدند و در نتيجه غفلت و معصيت استعداد آنها براى قبول مواعظ انبياء فاسد شد كه معجزات با هرات را ديدند و ايمان نياوردند و خداوند آنها را بجزاى اعمالشان رساند چون قابل هدايت نبودند پس كسانيكه جانشين آنانند در زمين بعد از آنها بايد مواظب و مراقب اعمال خودشان باشند تا مشهود نشود از آنها آنچه مشهود شد از پيشينيانشان و مبتلا نگردند بآنچه مبتلا شدند آنها بآن از بلاى دنيا و عذاب آخرت.

وَ لَقَد أَهلَكنَا القُرُون‌َ مِن‌ قَبلِكُم‌ لَمّا ظَلَمُوا وَ جاءَتهُم‌ رُسُلُهُم‌ بِالبَيِّنات‌ِ وَ ما كانُوا لِيُؤمِنُوا كَذلِك‌َ نَجزِي‌ القَوم‌َ المُجرِمِين‌َ «13»

و ‌هر‌ آينه‌ بتحقيق‌ ‌ما هلاك‌ كرديم‌ چندين‌ قرن‌ پيش‌ شماها ‌را‌ چون‌ ‌که‌ ظلم‌ كردند و پيغمبران‌ ‌آنها‌ آمدند ‌آنها‌ ‌را‌ ‌با‌ معجزات‌ و براهين‌ و بيّنات‌ و ‌آنها‌ نبودند ‌که‌ ايمان‌ آورند و همين‌ نحو جزا ميدهيم‌ قوم‌ گنهكاران‌ ‌را‌.

‌اينکه‌ ‌آيه‌ شريفه‌ تهديد شديدي‌ ‌است‌ ‌براي‌ كفار و مكذبين‌ حضرت‌ رسالت‌ [ص‌] ‌که‌ مشاهده‌ كنند ‌که‌ وَ لَقَد أَهلَكنَا القُرُون‌َ مِن‌ قَبلِكُم‌ قوم‌ نوح‌ ‌که‌ بغرق‌ هلاك‌ شدند، قوم‌ هود عاد بريح‌ صرصر هلاك‌ شدند، قوم‌ صالح‌ ثمود بصيحه‌، قوم‌ شعيب‌ اصحاب‌ مدين‌ بصاعقه‌، قوم‌ لوط بخسف‌ و نزول‌ حجاره‌، قوم‌ موسي‌ فرعونيان‌ بغرق‌ ‌در‌ رود نيل‌ و بسيار ديگر بزلزله‌ و رجفه‌ و خسف‌ مثل‌ قارون‌ ‌حتي‌ اصحاب‌ فيل‌ بابابيل‌، نمرود بپشه‌، شداد بفجعه‌ و هكذا.

و سرّ هلاكت‌ ‌آنها‌ لَمّا ظَلَمُوا ‌هم‌ بانبياء ظلم‌ كردند و ‌هم‌ بمؤمنين‌ و ‌هم‌ بخود وَ جاءَتهُم‌ رُسُلُهُم‌ بِالبَيِّنات‌ِ نوح‌، هود، صالح‌، ابراهيم‌، لوط، شعيب‌، موسي‌ ‌عليهم‌ ‌السلام‌ ‌هر‌ كدام‌ ‌با‌ معجزات‌ روشن‌ و ادله‌ و براهين‌ محكم‌ و بينه‌ واضحه‌ وَ ما كانُوا لِيُؤمِنُوا و ‌مع‌ ‌ذلک‌ ايمان‌ بانبياء نياوردند بلكه‌ اذيت‌ بآنها كردند ‌تا‌ هلاك‌ شدند.

كَذلِك‌َ نَجزِي‌ القَوم‌َ المُجرِمِين‌َ بترسيد اي‌ مشركين‌ و كفار ‌که‌ ايمان‌ برسول‌ اكرم‌ نياورديد بهمين‌ نوع‌ بلاها هلاك‌ شويد.

]

(آیه 13)- ستمگران پیشین و شما: در این آیه نیز اشاره به مجازاتهای افراد ستمگر و مجرم در این جهان می‌کند و با توجه دادن مسلمانان به تاریخ گذشته به آنها گوشزد می‌نماید که اگر راه آنان را بپویند به همان سرنوشت گرفتار خواهند شد.

نخست می‌گوید: «ما امتهای قبل از شما را هنگامی که دست به ستمگری زدند و با این که پیامبران با دلائل و معجزات روشن برای هدایت آنان آمدند هرگز به آنها ایمان نیاوردند، هلاک و نابود ساختیم» (وَ لَقَدْ أَهْلَکْنَا الْقُرُونَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَیِّناتِ وَ ما کانُوا لِیُؤْمِنُوا).

و در پایان آیه می‌افزاید: این برنامه مخصوص جمعیت خاصی نیست «این چنین مجرمان را کیفر می‌دهیم» (کَذلِکَ نَجْزِی الْقَوْمَ الْمُجْرِمِینَ).